1. Anasayfa
  2. Taş Blog

Taşların Sertlik Derecesi

Taşların Sertlik Derecesi
0

Taşları tanımlamada kullanılan bazı ölçütler vardır. Bunların ilki aşınmaya karşı direnci gösteren sertlik derecesidir. Bu konu hakkındaki en kapsamlı değerlendirme Viyanalı maden bilimcisi Friedrich Mohs (1773-1899) tarafından yapılmıştır.

Mohs, bir mineralin yüzeyini aşındırmaya çalıştığı sırada mineralde gözlediği direnci, onun sertliği olarak tanımlamıştır. Kısaca Sertlik, bir değerli taşın veya başka bir malzemenin çizilmeye veya aşınmaya karşı gösterdiği karşı kuvvet biçimidir. 

Sertliğin temel fikri, sert malzemenin keskin bir noktası veya kenarı daha yumuşak olanın üzerine çizilirse, daha sert bir taşın daha yumuşak olanı çizeceğidir. Böylece elmas yakut çizer, yakut topaz çizer, topaz kuvars çizer gibi gider. Sertlik bir taştaki atomlar arasındaki bağların gücü ile ilgilidir. Yani şöyle düşünün bir dikişim iplerinin birbirine bağlanması gibidir. Bağlar nispeten güçlüyse, sertlik noktası tarafından çok sayıda atomun yırtılmasına karşı sunduğu direnç nedeniyle taşın çizilmesi nispeten zordur.

Bir değerli taş çok sert ve çizilmeye çok dirençli olabilir ancak bu taşın nispeten kırılgan yapısını değiştirmez yani kolay kırılabilir. Zayıflık yönüne paralel keskin bir darbe vurulursa, bir elmas bile kolayca kırılabilmektedir. Zümrüt veya zirkon gibi daha kırılgan değerli taşlar şiddetli darbeler almadan kırılabilirler. Zirkon ve zümrüt serttir, ancak göreceli dayanıklılık ölçeğinde düşüktürler , bu nedenle sertlik kırılmaya karşı dirençle değil, yalnızca çizilmeye karşı dirençle ilgilidir. Kırılmak ve çizilmek farklı durumlar ve uygulamalardır.

Mohs Ölçeği nedir?

Mohs Ölçeği, mineralleri seçilen 10 adet minerale kıyasla sertliklerine göre tanımlamaya yardımcı olan bir araçtır. Bir mineralin başka bir minerali çizeceği ancak bunun tersinin olmayacağı gözlemine dayanır. Elmas (en sert mineral) talkı (en yumuşak mineral) kolayca çizer, ancak talk asla bir elmas üzerinde çizik bırakmaz.

Mohs, bir jeologun kullanabileceği birkaç sertlik ölçeğinden yalnızca biridir. Diğerleri Vickers, Brinell, Meyer, Rockwell ve Knoop ölçeklerini içerir.

Mohs’un Sertlik Cetveli
1. Talk
2. Akıl Taşı (El Tırnağı) 2.5
3. Kalsit (Bakır Para) 3
4. Flüorid
5. Pencere Camı 5.5
6. Feldspat
7. Kuvars
8. Topaz
9. Korindon (Zımpara)
10. Elmas

Bu tabloda Mohs’un sertlik derecelerine göre 1’den 10’a kadar sıralamış olduğu minerallerin cetveli yer almaktadır. Cetvele göre, sertlik derecesi 5,5 den fazla olan bir taşın yüzeyi bir cam parçasıyla aşındırılmak istendiğinde bozulmadan kalabilmektedir. Mücevherler genelde 7 yada daha yüksek sertlik derecesindeki minerallerden yapılırlar. 7 derecenin altındaki mineraller yumuşak olduklarından günlük kullanım için uygun değildirler.

Mohs’un ölçeği, kuyumcuların yanı sıra halkın kafasını kolayca karıştırabilir. Gerçek öğütme testleri, elmasın yakut ve safir den 90 kat daha sert olduğu, korundumun topazdan en az beş kat daha sert olduğu ve topaz ve kuvarsın sertlikte çok az fark gösterdiği ifadeleriyle sonuçlanabilmektedir.

Mohs ölçeği uygulanmış ilk dereceli ölçektir ve tam doğruluk taşımamaktadır. Taşların sertlik derecesinin öğrenilmek için en garanti sonuç veren uygulama sertlik test cihazıdır. Bu cihaz net ve doğru sertliği kişilere vermektedir.

Çeşitli Taş sertlik test cihazları

Sertlik Ölçeği Hack’leri Yada kalemleri

Profesyonel kişiler Mohs Ölçeği etrafında hazırlanmış özel kalem benzeri aletler olan “sertlik penalarına” sahiptir. 

Bu aletlerden birisine sahip değilseniz bunun için çok fazla düşünmenize gerek yoktur şayet sıradan malzemeleri çizme aracı olarak ta kullanabilirsiniz. Örneğin en basit olanı bir tırnağın Mohs sertliği 2.5’tir. Talk ve alçıyı çizer ama kalsiti çizemez. Bakır kuruş sertlik 3, cam levha ve bıçak 5,5, çelik eğe 6,5 ve duvar matkap ucu 8,5 sertliktedir. Koleksiyon yapacaksanız, hızlı tanımlama için bu malzemeleri içeren bir sete sahip olmak yeterli olabilir.

Mohs Ölçeği Günümüzde Hala Kullanılıyor mu?

Mohs Ölçeği hala yararlı ve önemli bir araçtır. Bugün tüm minerallere, ölçekteki on mineralin yanında nerede olduklarını gösteren bir Mohs sertlik numarası verilmektedir.

Pek çoğu bir aralık içindedir. Örneğin, turmalin, Mohs sertliği 7.0 ila 7.5 arasında derecelendirilmiştir. Garnet 6.5 ila 7.5 arasında sıralanır.

Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 2
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 1
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    _z_ld_m
    Üzüldüm
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım
İlginizi Çekebilir

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir